Pulmoner Arter, kalbin sağ taraftaki karıncık bölgesinden (Sağ ventrikül) akciğerlere kirli kanı taşımakta olan akciğer atardamarıdır. Pulmoner hipertansiyon, pulmoner arterlerde bulunan ve kalbin sağ boşluğunda (Sağ atrium ile sağ ventrikül) kan basıncının normal düzeyinden daha yüksek olmasıdır. Bu durum genelde her yaşta görülebilir ama daha çok genç yaşlarda başlar. Bayanlarda erkeklerden iki kat daha fazla görülmektedir. Pulmoner hipertansiyon gittikçe ilerleyen bir hastalık türüdür. Bu hastalığın sonu ölüm ile sonlanabilir. Günümüzde bu hastalığın kesin bir tedavi yöntemi bulunamamıştır. Ancak hastalığın ilerlemesinin önüne geçilebilir. Kişinin şikâyet ve rahatsızlıkları azaltılabilir. Hayat kalitesi daha iyi olabilir.
Pulmoner Arterler Neden Daralır?
Pulmoner hipertansiyona sebebi hala bilinememektedir. Akciğer damarlarının içini kaplamakta olan hücre tabakasının (Endotel hücreleri) bazı özelliklerini kaybetmesi ve hasar alması sonucunda hastalığın başlamış olduğu ve endotel hücrelerin damar duvarlarındaki düz kas hücrelerini uyarır ve düz kasların normalinden daha fazla kasıldığı ve damarların oldukça fazla büzülmesidir. Bu hastalık türünde damarların duvarlarındaki hücreler büyüyerek çoğalırlar ve damar duvarında bağ doku oranı artar ( Fibrozis ) olur. Bu durumda damar duvarı kalınlaşır ve damar içi daralır. Tüm bu farklılıklar sonucunda ise damarlardan kan geçici oldukça zorlaşır. Pulmoner artere kan pompala bilen sağ ventrikül gitgide daha fazla basınç ile kan pompalamak zorunda kalmaktadır. Bu durumdan sonra sağ ventrikül zamanla genişleyerek pompa yapma özelliği azalmaktadır. Akciğerlere giden kan oranı da azalmaktadır.
Pulmoner Hipertansiyon Nasıl Gelişir?
Bu hastalık başladığında pulmoner arterin ince dalları olarak bilinen pulmoner arterioller ile kapillerler yani (Kılcal damarlar) tıkanır ya da daralır. Tıkanma ve daralmalar sonucunda ise kan akımına karşı direnç yükselmeye başlar. Kalbin sağ ventrikülü de bu yükselen dirençli damarlara kan pompalamak zorunda kalırlar ve oldukça şiddetli bir şekilde kasılarak kan pompalar. Fakat sağ ventrikül devamlı yüksek dirence karşı çalışmak zorundadır. Zaman ile sağ ventrikül hem kan pompalama gücü azalır hem de genişler ve sağ kalp yetmezliğine yol açar.
Pulmoner Arterin Belirtileri Nelerdir?
- Hastalığın ilerlemesi sonucunda ciltte morarma ve dudaklarda kuruma görülür.
- Nefes darlığı: ilk başta egzersiz ile meydana gelen nefes darlığı hastalık ilerlemeye başlayınca dinlenirken bile görülür.
- Ayak bileklerinde oluşan şişlik zaman ile bacak ve karın bölgesinde ortaya çıkmaktadır.
- Bitkinlik ve çok çabuk yorulmak
- Çarpıntı hissi ve kalp hızının artması
- Bayılma ve baş dönmesi
- Göğüs ağrısı ve göğüste sıkışma hissi
Bu belirtiler yavaş, yavaş ortaya çıkarak her hastada bütün belirtiler aynı biçimde olmamaktadır. İlk başlarda aylar boyunca fark edilmemektedir.
Pulmoner Arter Tanı Nasıl Konulur?
Doktor hastayı dinledikten ve muayene ettikten sonra pulmoner arter teşhisini koymaya yardımcı olacak birtakım testler isteyebilir. Bunların arasında:
Akciğer tomografisi: Akciğerin kendine ait olan hastalıkların tanımlanmasında kullanılmaktadır.
Göğüs Röntgeni: bu görüntüleme testi sayesinde doktora kalp ile akciğerlerin genel büyüklük, yapısı ve şeklini inceleme olasılığı tanımaktadır.
Altı Dakika Yürüme Testi: Oldukça basit bile görünse hastayı izleme ve tedaviye verdiği cevabı değerlendirmek amacı ile önemli bir testtir. Basit olmasından dolayı tekrarlanabilir bir testtir.
Elektrokardiyogram (EKG): Kalbin elektriksel aktivitesini ölçmeye yarayan bir testtir. Karıncık bölgelerinde kalınlaşma olup olmadığı ile ritim bozuklukları hakkında bilgi vermektedir.
Akciğer Perfüzyon Sintigrafisi (Taraması): Akciğerlerdeki kan akımı dağılımını göstermek amacı ile kullanılan bir testtir. Bu test aynı zamanda da akciğerlerde oluşan herhangi bir kan pıhtılaşmasını da tespit etmektedir.
Anteryel Kan Gazı Çalışması: Atardamardan alınan kan içinde oksijen tayini yapılmaktadır.
Pulmoner Anjiyogram: Akciğerlerdeki kan dolaşımını ölçer ve akciğerlerdeki kan pıhtılarını direkt olarak görüntülemek için kullanılmaktadır.
Pulmoner Arter Tedavi Yöntemi
Tam ve kesin bir çözüm bulmak umudu ile araştırmacıların tedavi yöntemleri geliştirmeyi sürdürmelerine rağmen hala primer pulmoner arterin kesin bir tedavi yöntemi bulunamamıştır. Fakat yapılan bazı müdahaleler ile ilerlemesi ve yavaşlaması mümkündür.
