Çölyak arter, karın bölgesindeki organlara kan taşıyan ana arterlerden biridir. Çölyak arter hastalığı ise bu arterde meydana gelen daralma veya tıkanıklık sonucu ortaya çıkan bir durumdur. Bu durum, bağırsaklara yeterli kan akışının sağlanamaması nedeniyle ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Çölyak arter hastalığı, bağırsaklarda besinlerin sindirimi ve emilimini bozan bir hastalık olarak bilinir.

Çölyak arter hastalığı, genellikle arterdeki aterosklerotik plaklar veya emboli nedeniyle meydana gelir. Bu plaklar, arter duvarlarında birikerek kan akışını kısıtlar veya tamamen engeller. Kan akışının azalmasıyla birlikte bağırsak dokusunda iskemi gelişir. İskemi, dokulara yeterli oksijen ve besin maddelerinin ulaşamaması sonucu oluşan bir durumdur ve bu da bağırsak dokusunda hasara yol açar.

Çölyak arter hastalığının belirtileri genellikle ani başlangıçlı ve şiddetli karın ağrısı ile karakterizedir. Belirtiler şu şekilde özetlenebilir:

Belirtiler genellikle yemek sonrası artar ve ağrı ekspirasyon sırasında daha belirgin hale gelir. Hastalığın erken dönemlerinde karın ağrısı şiddetli olmasına rağmen, karın bölgesine basmakla ağrı hissedilmemesi tipiktir. İlerleyen saatlerde bağırsaktaki hasar belirginleşir ve karın çevresinde ağrı hissedilmeye başlanır.

Çölyak arter hastalığının tanısı, çeşitli görüntüleme yöntemleri ve kan testleri ile konulabilir. Tanıda kullanılan başlıca yöntemler şunlardır:

Görüntüleme yöntemleri ile bağırsakları besleyen damarların durumu değerlendirilir. Kan testleri de tanıda yardımcı olabilir.

Çölyak arter hastalığının tedavisinde amaç, tıkanmış olan damarın açılması ve kan akışının yeniden sağlanmasıdır. Tedavi yöntemleri şunları içerir:

Hastanın durumuna göre, bağırsak rezeksiyonu da gerekebilir. Bu durumda, hasar gören bağırsak kısmı kesilerek çıkarılır ve kalan parçalar birbirine birleştirilir. Hastalara özellikle kanın tekrar pıhtılaşmasını önleyecek ilaçlar verilir. Bazı hastalarda ömür boyu destek tedavisine ihtiyaç duyulabilir.

Çölyak arter hastalığı, bağırsaklardaki besin emilimini sağlayan villus denilen yapıların bozulmasına ve dolayısıyla ince bağırsakta hasarlar oluşmasına sebep olabilir. Mezenter lenf düğümleri, bu hastalıkla savaşta önemli bir yere sahiptir. Mezenter, bağırsakların karın arka duvarına tutunmasını sağlayan ve karın içinde bir arada durmasını ve birbirine dolaşmasını engelleyen yapıdır. Bu yapının içerisinde bağırsaklara giden damarlar ve sinirler bulunur. İskemi, organın beslenmesini bozan ve organın kanlanmasının azalması ile ortaya çıkar. Bu durumda, bağırsakları besleyen üç ana arter olan çölyak arter, üst mezenter arter ve alt mezenter arter önemli rol oynar. Bu damarlar, aort denilen en büyük atardamarın dallarıdır.